Winnice w Polsce część 2/2

Witam,

   Dzisiaj część druga artykułu o winnicach z książki Wiadomości tyczące się przemysłu i sztuki w dawnej Polsce inż. Juliana Kołaczkowskiego z 1888 r. Część pierwsza jest TUTAJ

   Obrazek wstępny (pocztówka z 1906 r.) nie wiem czy przedstawia polską winnicę w Przemyślanach? została wydana nakładem Towarzystwa Handlu Korzennego i Win M. Kowalczyka więc może tak?

WINNICE

   W Gdańsku uprawiano winnice jeszcze w XV wieku; dotąd istnieje tam góra zwana winną górą, na której niegdyś sadzono winogrona. Koło Grudziądza istniały winnice w XV wieku, które Krzyżacy w r. 1455 przez zemstę wycięli i spalili. Królowa Bona zakładała winnice przy zamkach swoich, mianowicie w Czersku, która dotrwała aż do czasów Zygmunta III.

   W XVI wieku były winnice: w Balicach winnica Seweryna Bonara za czasów Zygmunta I, w Działoszynie, na Kazimierzu pod Krakowem, w Pińczowie, Pułtusku, Tyńcu, Wyszogrodzie nad Wisłą, w Bytomiu na Śląsku 4 mile od Głogowa, założył Jan ks. Zaganu winnicę. O winnicach w XVI wieku w Małej Polsce wspomina Marcin Kromer w swojej Polsce. W XVI i XVII wieku była w Poznaniu znaczna winnica miejska. Koło Poznania były winnice w XVII wieku, jako o tem wspomina Ksawery Godebski w dziełku: Obraz Polski pod koniec XVII wieku.

   W XVII wieku były winnice: w Chełmie, lustracje płockie z r. 1616 wspominają o dwóch winnicach, które w Płocku istniały, jedna przy zamku u bramy grodzkiej, druga nad Wisłą, które czynią na rok 30 fl., a które później w r. 1655 przez Szwedów zniszczone zostały: w r. 1592 miał tu proboszcz kolegiaty swoją własną winnicę.  W Pleśniku w monasterze ks. Bazylianów koło Podhorzec, była w XVII wieku winnica nadana przywilejem z r. 1663 przez Stanisława Koniecpolskiego (Przywilej ten jest drukowany w Dniestrzance Jaszowskiego z r. 1841)). W Solcu w Sandomierskiem (nie w kąpielach) była mała winnica, jak nas o tem przekonuje lustracja z r. 1653, toż samo w Starym Płocku; w Żółkwi była winnica króla Jana III. W Toruniu były sławne winnice jeszcze za czasów Jagiełły, które trwały aż do XVII wieku. O toruńskich winnicach wspomina Klonowicz, gdy mówi do swojego „Flisa”, przypływającego pod Toruń:

„Od siebie się miej, gdzie wdzięczne winnice
Wiszą nad Wisłą, w nich żywe krynice;
Ujrzysz Lufthansy i ogrody śliczne
Drzewa rozliczne” itd.

   W Gdańsku kosztował okseft malmazii w 1408 r. 61 talarów, okseft wina reńskiego 30 talarów, w r. 1637 kosztował w Poznaniu garniec wina tokajskiego 3 zł., małmazji 3 zł., edynburskiego wina 3 zł., francuskiego czerwonego lub białego 2 zł., Małmazia było wino, które Polacy aż do Sasów sprowadzali z Włoch.

   W XVIII wieku były winnice: w Jarudze nad Dniestrem, w Melsztynie w Bocheńskiem; o tej ostatniej winnicy Kuropatnicki w swojej Geografii mówi, że właściciel jej po kilkanaście beczek wina ordynaryjnego rocznie miewał. Istniały również winnice w Tęczynie, w Czarnkowie i nad Wartą koło Poznania jeszcze w r. 1252, o których Rzączyński wspomina, w Mohylewie nad Dniesterm, gdzie istniała fabryka win krajowych, w Sachnówce ks. Stanisława Poniatowskiego, pod Przemyślem na górze, która stąd „winnej góry” wzięła nazwisko. Na Podolu i Pobereżu z początku XIX wieku pozakładano winnice. W Warszawie w botanicznym ogrodzie w r. 1827 ze szczupłej i młodej winnicy wytłoczono 36 garncy moszczu. W Krakowie były winnice w pierwszej połowie XIX wieku jeszcze aż do r. 1846. W Wielkopolsce zaś w okolicy Wolsztyna, Kargowej, Babiegomostu i Chobienic; w Wawrzeńczycach do biskupstwa krakowskiego należącej miejscowości, która dotrwała jeszcze do początku XIX wieku, w Marymoncie i w Żutkowie. We Lwowie miał Kortum z początku XIX wieku na folwarku swoim Friderikenhof winnicę, w której winogrona dobrze się udawały i dojrzewały, jednak robione z nich wino było kwaśne. Obecnie znajduje się winnica w Kamieńcu nad Dniestrem na Podolu, majętności ks. Piotra Witgensteina.

   Miejsca: Winiary, Winna, Winnica, Winnagóra, Winniki zdradzają pochodzenie swoje niezawodnie od słynnych niegdyś tam będących winnic. Ceny dawnych win podaje Gołębiowski w dziele swojem: Domy i dwory str. 110, który także wymienia sławnych pijaków w Polsce, do których należeli sam August król, ks. Janusz Sanguszko ordynat Ostrogski, Borejko zawichoski kasztelan, pijał najwięcej z księżmi, Adam Małachowski krajczy koronny zapoił wielu na śmierć, wreszcie Karol Radziwiłł panie kochanku po pijanemu strzelał do ludzi, hetman Branicki i Kazimierz ks. Sapieha, Leon Borowski, któremu nawet sam Karol Radziwiłł nie wyrównał, Janikowski i Biesiekierski za czasów Stanisława Augusta.

   Ilustracja po lewej Winna latorośl pochodzi z H. Spiczyński, O ziołach tutecznych i zamorskich, Kraków 1542 r.

   Ilustracja po prawej Praca w winnicy pochodzi z  M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 r.

   No i na zakończenie wierszyk Leonarda da Vinci

(790)