Witam,

   Dzisiaj wpis o Gorzelni i Rektyfikacji działającej w Królestwie Polskim w XIX w. Podstawą tego wpisu jest etykietka udostępniona przez pollabela – zapewne jedyne świadectwo, że coś tam butelkowano.

REKTYFIKACJA SKĄPSKA

Etykietka na Spirytus N° 2 o mocy 80% i poj. 1/40 wiadra z Rektyfikacji Skąpskiej

   Mieliśmy z pollabelem początkowo trochę wątpliwości jak nazywała się miejscowość, gdzie znajdowała się ta Rektyfikacja Skąpska. Chodził mi po głowie Skąpsk, Skąpsko? Pollabel znalazł rozwiązanie zagadki i chodzi o miejscowość Skąpe. Skąpe to obecnie wioska w woj. kieleckim, w powiecie koneckim, w gminie Słupia.

   W sieci dostępne jest opracowanie Krystyny Kuder TUTAJ. Dowiadujemy się z niego, że właścicielem dworu Skąpskiego w drugiej połowie XIX był m.in. Henryk Bloch, syn Jana Blocha nazywanego „królem kolei żelaznych” jednego z najbogatszych przedsiębiorców polskich w XIX w. Według mnie Rektyfikacja Skąpska ma związek z rodziną Blochów i się nie myliłem czego dowodzi poniższe zestawienie.

1903 r. wykaz gorzelni w Guberni Radomskiej

   Wiemy, że Gorzelnia w Skąpem została założona w 1892 roku. Z powyższego wykazu wynika, że w 1903 r. w Skąpe (patrz Powiat Konecki) funkcjonowała już sama gorzelnia bez rektyfikacji. W Wikipedii w haśle o Janie Blochu jest tylko mała wzmianka o Henryku Blochu „Jedyny syn Jana Blocha – Henryk nie wdał się w ojca, nie kontynuował kariery ojca, zadowolił się pozycją średnio zamożnego właściciela ziemskiego (choć ożenił się z hrabianką Izabellą Wodzińską), gospodarującego w majątku rodzinnym Łęczna, utrzymywał piękną stajnię koni wyścigowych, w życiu gospodarczym znaczniejszej roli nie odegrał.” Podana jest tylko data urodzenia 1866 r. nie ma zaś daty śmierci. W internecie znalazłem też wzmiankę Henryk Bloch s. Jana, bankier, dziedzic dóbr Łęczna, „kochał konie, piękne kobiety, podróże, polowania, oraz miał słabość do gier hazardowych” …

Henryk Jan Bloch (1866-1938)

   Na samej górze wpisu jest informacja z 1909 r., że gorzelnia (nie ma Rektyfikacji) zatrudniała 6 robotników. Identyczny wpis jest w wykazie z 1904 r. Za to w informacji z początku 1895 r. wymieniające zakłady przemysłowe guberni radomskiej jest w Skąpem wymieniona Gorzelnia i Rektyfikacja Henryka Blocha. Wydaje się więc, że Gorzelnia działał dłużej od Rektyfikacji, zaś etykietka pochodzi z końca XIX w.

   Uaktualnienie 08.08.2014 r.: W 1922 r. Gorzelnia w Skąpem wciąż funkcjonowała, zatrudniała 6 pracowników i należała do Teofila Rytela.

   Sukcesorzy Jana Blocha posiadali w 1909 r. także gorzelnię w Trębaczowie obok Łęcznej.

   Na zakończenie jeszcze notka biograficzna Henryka Blocha

HENRYK BLOCH

   Henryk Jan Bloch urodził się w Warszawie 22.XII.1866, jako syn Jana Blocha, finansisty, uczonego, autora i jednego z twórców ruchu pacyfistycznego w Europie. Uczęszczał do warsz. gimn. real., które ukończył w 17 r. życia. Drugą maturę filol. Zdał w rok później w Rewlu. Studia uniwersyteckie odbywał początkowo w Dorpacie, później uczęszczał na filozofię w Lipsku. Przez jakiś czas pomagał ojcu w interesach, następnie, odbywszy praktykę rolną w majątku Chłapowskich w Poznańskiem, ożenił się i gospodarował własnym majątkiem – Łęczną w Lubelskim, nie porzucając jednak filozofii, zwłaszcza metafizyki starożytnej. Po śmierci ojca stanął na czele interesów rodziny, piastując równocześnie stanowiska w zarządach kilku spółek akcyjnych, Kolei Fabrycznej Łódzkiej i Banku Handlowego w Warszawie. W roku 1905, poróżniwszy się z rodziną, wystąpił z interesów i osiedlił się zagranicą. Spędziwszy około trzech lat w Paryżu, przeniósł się do Ameryki Południowej: do Argentyny, a potem – Brazylii. Zainteresował się wówczas literaturą spirytystyczną (Leon Denis) i teozoficzną (Besant, Leadbeater). Pod wpływem tej lektury oraz – coraz więcej wzrastającej w nim religijności oddawał się medytacjom i modlitwom. Przeżywał w nich mistyczne objawienia wielkich prawd, które począł spisywać. Że jednak przeżycia te były urywkowe, więc też i jego ówczesne pisma mają charakter chaotyczny i nieuporządkowany. Dopiero, gdy na krótko przed wojną powrócił do kraju i osiedlił w okolicach Pruszkowa (pod Warszawą), zaczęły się do owych „objawień” dołączać głosy wewnętrzne, „ujmujące prawdę” w sposób ciągły. Te inspiracje nazwał Bloch „głosem swego mistrza”, czerpiąc zeń swoją doktrynę. Zamieszkawszy od 1920 r. w Warszawie w warunkach materialnie skromnych, zarabiał na życie lekcjami oraz pracując u przysięgłego tłumacza. Znał bowiem gruntownie kilka języków europejskich. Równocześnie spisywał, przemyślał i rozwijał swe dzieło. Uznawszy się za dostatecznie przygotowanego, rozpoczął w r. 1924, cykl przemówień na zebraniach założonego w tym czasie w Warszawie Towarzystwa Studiów Ezoterycznych, następnie wygłosił szereg odczytów publicznych, w których w popularnej formie traktował o takich zagadnieniach, jak: życie zagrobowe, sny i transe, doskonalenie się człowieka, dowody istnienia Boga, dowody Bóstwa Chrystusa itp. z punktu widzenia ezoterycznego. Odczyty te cieszyły się tak wielkim powodzeniem, że niektóre z nich powtarzał po kilkanaście razy, zawsze nieomal przy wypełnionej Sali. Następnie wykładał w Instytucie Wiedzy Hermetycznej w Warszawie filozofię ezoteryzmu, lecz po 2 latach zrzekł się roli wykładającego z powodu różnic poglądów z kierownictwem Instytutu. Nie zaniechał jednak głoszenia swej doktryny, czyniąc to w formie wykładów prywatnych, z kursem trzyletnim. Napisał szereg prac, nie drukując ich. Są one wszystkie w manuskryptach.

   Henryk Bloch zmarł w Warszawie w dniu 9 maja 1938 r. o godz. 1 min. 15 po południu.

mgr. fil. Stefan Trojanowski

   W następnej kolejności opiszę pokrótce Gorzelnię i Rektyfikację braci Kasman wymienionej w powyższym wykazie w powiecie kozienickim.

(684)