Wódki z Jeziorka – o znanej w XIX w. dystylarni pod Łomżą

Witam,

   Jeziorko to wieś w pobliżu Łomży założona w pierwszej połowie XV wieku. Wzięła swą nazwę od licznych stawów i oczek wodnych znajdujących się w okolicy. Obok znajduje się Drozdów – znany z Browaru produkującego, znane w dawnych czasach, piwo drozdowskie. Powyżej na wycinku fajnej Mapy Poglądowej Królestwa Polskiego widać przy Jeziorku butelkę z likierem oznaczającą dystylarnię i przy Drozdowie butelkę piwa. Przy Drozdowie, ale trochę z boku z uwagi na brak miejsca, jest jeszcze widok głównej części Browaru Drozdowskiego.

   Podając za Słownikiem Geograficznym Królestwa Polskiego pierwszym właścicielem Jeziorka był Jan z Czarnowa. Następnie do XVIII w władała Jeziorkiem rodzina Jeziorkowskich herbu Kościesza. Dalej Głęboccy, Jabłońscy i Bykowscy. Antoni Bykowski, żonaty z Julianną Kramkowską, sędzia pokoju powiatu łomżyńskiego i poseł ziemi łomżyńskiej w latach 1827-1830, był też właścicielem dóbr Stawiski, Szczepankowo i Dzierzbia. Jedna z jego pięciu córek – Elżbieta, po wyjściu za mąż w 1828 roku za Józefa Rzętkowskiego, otrzymała w posagu Jeziorko. W ten sposób wieś przeszła w posiadanie rodu Rzętkowskich. Rzętkowscy herbu własnego, wywodzący się z sąsiadującej z Jeziorkiem wsi Rzętkowo (obecnie Rządkowo), byli (jak ich poprzednicy w Jeziorku) polskimi patriotami. Józef  Rzętkowski pełnił funkcję sekretarza generalnego Izby Departamentowej Wykonawczej i brał udział w Powstaniu Listopadowym. Kolejny właściciel Jeziorka – Antoni Rzętkowski był uczestnikiem Powstania Styczniowego. W ten sposób dochodzimy do tematu dzisiejszego wpisu, ponieważ zapewne to on założył w Jeziorku Dystylarnię i Fabrykę Wódek i Likierów.

   Pierwsza informacja o Dystylarni Wódek w Jeziorku pochodzi z 1860 r. i ma następującą treść „Dystylarnia, Fabryka Wódek, Likworów i Araku została otwartą w guberni Augustowskiej, powiecie Łomżyńskim, we wsi Jeziorko, o 5 wiorst od miasta Łomży. Poleca się wyrobami swemi, poręczając za ich dobroć. Wszelkie zamówienia i obstalunki, listownie pocztą do stacyi Łomża, pod adresem fabryki przesyłane być mogą. Fabryka zaś po ich otrzymaniu, jak można najrychlej i najakuratniej transporta do miejsc wskazanych odstawić obowiązuje się”.

Reklama z 1884 r.

   Tak więc rok 1860 to rok założenia Fabryki, która w drugiej połowie XIX w. była znanym i aktywnym producentem alkoholi w Królestwie Polskim. Wódki i likiery z Jeziorka były dostępne w Warszawie czy Lublinie. Właściciel, którym w latach 80. XIX w. był Teodor Rzętkowski wysyłał swoje wyroby na wiele wystawy w kraju i zagranicą, gdzie zdobył wiele nagród. Z dostępnych źródeł wynika, że Teodor Rzętkowski aktywnie angażował się w sprawy gorzelnictwa i przemysłu likierowego np. brał udział jako reprezentant polskiego przemysłu gorzelniczego w pierwszym zjeździe gorzelników w Moskwie. Wydaje mi się także, że był zaangażowany w działalność Towarzystwa Warszawskiego Rektyfikacji i Oczyszczania Spirytusu.

   Co do etykietek czy butelek, to znana jest tylko przedstawiona powyżej etykietka (czy to może jakiś materiał reklamowy) z wódki Żubrówki, która pochodzi jeszcze sprzed I wojny światowej.

1893 r. Reklama, otwarcie składu detalicznego w Lublinie

   Po Teodorze dystylarnię prowadziła do 1904 r. Maria Rzętkowska (chyba żona?). W owym czasie dystylarnia, jak świadczą wykazy zatrudniała ok. 19 robotników, zaś roczna produkcja osiągała wartość niemal 30.000 rubli.

   Podając dalej za tą stroną. W 1904 r. Maria wydzierżawiła około 1904 roku gorzelnię, rektyfikację, dystylarnię oraz młyn Henrykowi Schirmerowi (1848-1912) żonatemu z Idą Beczkowską. Ostatnim właścicielem Jeziorka był jego syn Wacław Schirmer, który aresztowany podczas okupacji sowieckiej przez NKWD został wywieziony w głąb Rosji, gdzie zmarł  w ciężkim więzieniu w Homlu w 1941 roku.

1888 r. Jak widać starki poszukiwały nawet dystylarnie

   W 1939 roku łomżyńskie, po krótkiej okupacji niemieckiej, dostało się pod okupację sowiecką. Zlikwidowano majątek w Jeziorku. Został on rozparcelowany pomiędzy okolicznych chłopów. Zdewastowano dwór, budynki gospodarcze, a las w znacznej części wycięto. W 1941 roku Niemcy przejęli dobra jeziorkowskie i scalili je. Pozwolono wrócić żonie Wacława – Stanisławie Schirmer, ale już wkrótce zmuszono ją do opuszczenia majątku i wyjazdu do Łomży, gdzie zmarła na serce w 1944 roku.

1886 r. otwarcie składu wódek w Warszawie

   W czasie II wojny światowej dwór, gorzelnia oraz większość zabudowań dworskich zostało zniszczonych. Ocalał jedynie piękny budynek rektyfikacji, który w 1960 roku został doszczętnie rozebrany.

1889 r. Nagrody na Wystawie Paryskiej

(2292)