Wódka Wyborowa, historia marki – część 3 „Wyborowa w II RP”

Witam,1930 PMS Wyborowa 350

   To już 3 część historii marki wódki Wyborowej 🙂 W części drugiej skończyłem na domniemanych powiązaniach Wyborowej z Wyborną i jej związkach z Rektyfikacją Warszawską mieszczącą się przy ul. Dobrej. Rektyfikacja Warszawska należała przed I wojną światową do Warszawskiego Towarzystwa Oczyszczania i Sprzedaży Spirytusu.

   Drugim zakładem należącym do tego Towarzystwa była Rektyfikacja Spirytusu na Pradze przy ul. Ząbkowskiej. Po odzyskaniu niepodległości Rektyfikacja na Ząbkowskiej – zapewne wraz z budynkami byłego Monopolu Rosyjskiego została upaństwowiona. Najpierw nazwano go Państwową Wytwórnią Wódek nr 1, a z czasem przemianowano na Państwowy Monopol Spirytusowy. Część obiektów przeznaczono na mennicę państwową (oprócz monet produkowano odznaczenia bojowe dla bohaterów toczącej się kilka kilometrów od bram zakładu wojny polsko-bolszewickiej). W pozostałych zorganizowano Państwowy Monopol Spirytusowy – Rektyfikację Spirytusu i Wytwórnię Wódek.

1927.III - PMS Wyborowa okInformacja prasowa z marca 1927 r.

   Tam też na przełomie marca i kwietnia 1927 roku rozpoczęto produkcję i rozlew wódki Wyborowej. Początkowo Wyborową produkowano tylko w wytwórni w Warszawie. Wkrótce jednak ze względu na oszczędności w transporcie rozpoczęto rozlew również w innych wytwórniach: w czerwcu 1931 – w Krakowie, we wrześniu 1931 – we Lwowie, w kwietniu 1933 – w Poznaniu, w lutym 1934 – w Łodzi, we wrześniu 1934 – w Starogardzie Gdańskim.

   Wódkę Wyborową 40% w styczniu 1929 roku zaczęto rozlewać także w butelki o pojemnościach 0,5 i 1,0 l, a także 0,25 l, na bardzo krótko zaś w 1930 roku – w 0,75 l. Wódkę Wyborową 45% rozlewano w Warszawie zwykle do butelek o pojemnościach 0,5 i 1,0 l, a także 0,25 l, a w latach 1930 – 1933 również 0,75 l.

1931 PMS Wyborowa Eksportowa ok1931 r. Wyborowa Eksportowa

   Butelkowanie wódki Wyborowej (a także Luksusowej) miało nieco inny przebieg niż wódek zwykłych. Marek tych nie zabezpieczano wówczas powszechnie stosowaną pieczęcią odciśniętą na lakowanej główce butelki, lecz obciągniętym kapslem metalizowanym, na którym wytłoczone było godło państwowe i napis firmowy. Tak więc były to produkty ekskluzywne również pod względem sposobu opakowania.

1930 PMS Wódki1930 r. Cennik wódek, na samym początku także jest cennik z tego roku

   Przeznaczoną na eksport wódkę Wyborową o mocy 50% produkowano i rozlewano w butelki 0,75 l tylko w Warszawie, głównie w maju 1934 roku. Odpowiadała one wódkom czystym luksusowym.

   Należy pamiętać, że w czasach II RP Państwowy Monopol Spirytusowy swoje trzy wódki a więc: Zwykłą, Wyborową i Luksusową produkował ze spirytusu ziemniaczanego. Z teko co pamiętam ze statystyki najwięcej sprzedawano wódki Zwykłej i Wyborowej o mocy 45%, gdyż przelicznik ceny do mocy był najlepszy. Dużo także sprzedawano spirytusu, z którego naród już samodzielnie przyrządzał sobie wódki o pożądanej mocy.

   Należy pamiętać, że wódkę zwykłą i wyborową Monopol produkował w miliardach sztuk, jednak pomimo tych miliardów do naszych czasów zachowało się artefaktów związanych z Wyborową bardzo mało. Poniżej jedne z nielicznych z kolekcji pollabela: przedwojenna butelka krajowej Wyborowej 45% – widocznej także na poniższym plakacie oraz etykietka także z Wyborowej 45% z 1937 r. Wygląda na to, że Monopol w pewnym momencie zmienił szatę graficzną etykietki.

   W jaki sposób produkowano wódkę Wyborową w II RP – mówi o tym częściowo poniższy fragment artykułu z 1927 r.

Wyborowa Zwykła

Zwykła Wyborowa

SŁÓW KILKORO O DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWOWEGO MONOPOLU SPIRYTUSOWEGO – 1927 r.

   (…) Dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego obok zwykłych rektyfikatów rozporządza też i rektyfikatami wyższego gatunku: podwójnej rektyfikacji – „prima-prima” i spirytusami pasteuryzowanemi z aparatów o działaniu ciągłym systemu E. Barbeta. Spirytusy te jakością nie ustępują wyższym gatunkom rektyfikatów,  znajdującym się na rynku europejskim.

   Spirytusy wyższych gatunków stanowią nie tylko doskonały materiał do przygotowywania 1927 PMS Wyborowa 300najwykwintniejszych perfum, ale i do celów naukowych, lekarskich, farmaceutycznych itp. Spirytusy te zupełnie nie zawierają fuzli, aldehydów i innych domieszek, posiadają czysty, właściwy tylko alkoholowi etylowemu zapach i obojętny słabo piekący smak. Dyrekcja P. M. S., rozporządzając rektyfikatami dobrze oczyszczonymi, może przygotowywać i wypuszczać na rynek wódki czyste wysokiej jakości. Rezultaty badań Centralnego Laboratorium Chemicznego Dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego wykazują, że wódki monopolowe pod względem zawartych w nich substancyj mineralnych i niewielkiej ilości lub zupełnej nieobecności takich szkodliwych domieszek, jak fuzle, aldehydy, powinny być uznane z punktu widzenia higieny za mniej szkodliwe, od jakichkolwiek innych mocnych trunków spirytusowych – koniaku, rumu, araku, wódek gatunkowych i innych.

   Należy podkreślić mało znany dla niespecjalistów fakt, że wina winogronowe, koniaki, rumy i inne zawierają ogromne ilości fuzli, zbliżając te napoje pod tym względem do okowit.

   Monopol przygotowuje wódki dwóch rodzajów: wódkę zwykłą mocy 40° i 45° oraz wódkę wyborową mocy 45°. Materiałem wyjściowym do wódki pierwszego rodzaju jest zwykły rektyfikat, dla drugiego spirytus podwójnie rektyfikowany („prima-prima”) i spirytus pasteuryzowany. Obydwa gatunki wódki poddaje się jeszcze filtrowaniu przez węgiel brzozowy. A więc wódka wyborowa jest trzykrotnie oczyszczana. Wódkę zwykłą przygotowuje się na wodzie surowej, a wyborową na destylowanej. W tym celu Dyrekcja P. M. S. posiada w swych wytwórniach wódek specjalne aparaty destylacyjne systemu „Stokes Automatic Water Stills” – Filadelfia.Zwykła WyborowaW

   Sole mineralne zawarte w wodzie, służącej do rozcieńczania spirytusu, mogłyby wydzielić się z roztworu już po nalaniu wódki zwykłej do butelek i wywołać zmętnienie. Aby tego uniknąć „wódki surowe” poddaje się działaniu odczynników chemicznych. Działanie to nadaje wódkom krystaliczną czystość i przejrzystość. Wódka wyborowa nie wymaga tej operacji, gdyż jak już wspominaliśmy wyżej, przygotowuje się ją wyłącznie na wodzie destylowanej.

   Do fabrykacji wódek czystych prywatny przemysł wódczany rzadko używa wody destylowanej lub kondensacyjnej (z pary kotłów parowych), a najczęściej wypuszcza na rynek wódki z osadami soli, mętne itd. Niejednokrotnie prywatne fabryki wódek, w celu usunięcia osadów lub dla uniknięcia wydzielania się osadów, dodawały do wódki kwasu octowego (esencji octowej) albo kwasu solnego. Rozumie się samo przez się, że podobne sposoby usuwania osadów w wódkach są niedopuszczalne z punktu widzenia higieny, gdyż mogą szkodzić zdrowiu konsumentów.

   Wszystkie materiały podstawowe: spirytus, woda itp., jak również i pomocnicze, używane przez Monopol Spirytusowy do przygotowywania trunków, poddawane są uprzednio analizie chemicznej w Centralnym Laboratorium Chemicznym Dyrekcji P. M. S. (Warszawa) i w 6 oddziałach – Okręgowych Laboratoriach (Warszawa, Poznań, Lwów, Kraków, Wilno i Lublin).

   Produkcja wódek czystych, będąca wyłącznym przywilejem Dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego skupia się głównie w dużych przemysłowych ośrodkach Kraju, a więc: w Warszawie, Łodzi, Lwowie, Poznaniu, Krakowie itd.

   Część państwowych wytwórni wódek mieści się w murach wytwórni wódek byłego rosyjskiego monopolu. Wytwórnie te przed uruchomieniem zostały przebudowane i urządzone zgodnie z nowoczesnymi wymaganiami. Ponieważ fabryki wódek pozostałe po monopolu rosyjskim nie mogą zaspokoić potrzeb Kraju, przeto Dyrekcja P. M. S. buduje szereg nowych fabryk.

1937 - Wyborowa1937 r. Etykietka Wyborowej

   Z powyższego pobieżnego przeglądu wysiłków Dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego widzimy, że obok olbrzymich i z każdym rokiem zwiększających się zysków – Dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego nie szczędzi trudów i kosztów w kierunku dostarczania spożywcom produktów wódczanych wyłącznie najwyższej jakości. Każdy bezstronny obserwator musi przyznać, że wyniki, jakie osiągnięto są już bezsprzecznie bardzo poważne. Koniec

1931 Wyborowa Plakat Czajkus 7001931 r. Plakat reklamowy

   W kolejnym czwartym odcinku historii Wyborowej – „Czas okupacji”. Zobacz CZĘŚĆ 4

(3759)

4 komentarze

  1. PiOTR pisze:

    mini wodka wyborowa państwowy monopol spirytusowy /polmos eksport do wloch w jakich latach była produkowana? mam tez 3szt.mini vodka STARKA państwowy monopol spirytusowy oraz polmos z eksportu ktoś chętny? lata 50 oraz 60:) sa to tzw. biale kruki niedostępne na rynku lecz dostępne dla kolekcjonera za odp.$$$

    • epoxy1 pisze:

      Wódka „Wyborowa” to wódka „doskonałego gatunku”. Wyborowe były papierosy, kiełbasy, płaszcze, itp. Było to po prostu oznaczenie jakości rzeczy wśród rzemieślników. Jako marka trafiła na etykiety przed drugą wojną światową i nobilitowała wyrób przemysłowy. Na starych ogłoszeniach różnych branż widnieje jako oznaczenie najwyższej jakości napis „Wyborowy” oznacza, że dany wyrób jest wybrany z setek innych – poślednich. W spożywczym przemyśle powinno być „wyborna” czyli „świetna” inaczej mówiąc lepsza niż tylko „dobra”. Istniała ulotka wydrukowana przez Monopol Spirytusowy dla kierowników kantyn wojskowych, gdzie wyjaśniono skąd wzięła się nazwa i gdzie podany był numer zastrzeżenia patentowego marki. Ulotka miała chronić przed fałszerstwami. Może warto jej poszukać? Pozdrawiam.

  2. PiOTR pisze:

    ha..mam very fine vodka Starka 10letnia z 1950 pełna oryginał z banderolą 😉
    0,7 Polmos Szczecin i 0,5l Polmos Szczecin wszystkie 10letnie

Leave a Reply