Witam,
Dzisiaj w ostatnim wpisie z cyklu „Oznaczanie mocy wódki”, zestawiona częściowo przez mnie, tabelka przeliczeniowa różnych XIX alkoholomierzy i prób służących do obliczania mocy alkoholu. W dzisiejszych czasach posługujemy się alkoholomierzem Trallesa (T). Oczywiście nie są to wszystkie dawne systemy obliczania mocy alkoholu, ale te ważniejsze dla nas są zawarte w tabelce. Na terenach polski (Kongresówka) w pierwszej połowie XIX posługiwano się powszechnie aerometrem Magiera (tzw. próba Magiera). 10 próba Magiera odpowiadała 78% alkoholu. Jak coś z tabelki jest niejasne to proszę pytać.
Zobacz także wcześniejsze cześć tego cyklu: CZĘŚĆ 1, CZĘŚĆ 2 i CZĘŚĆ 3.
TABELA PRÓBEK DO WÓDKI |
||||||
Rosyjska próba mosiężna i Berlińska Grejnera | Próba Bomego | Areometr Trallesa – Niemcy = T | Areometr Richtera – Niemcy = R |
Areometr Cartiera – Francja | Aerometr Ekonomiczny Magiera – Polska | Aerometr konsumpcyjny pruski. Używany przez władze pruskie do pobierania podatku |
40 podz. | 45 podz. | 100 podz. | 100 podz. | 33 stopnie | 12 prób | 5 podz. |
3 | 11 ½ | 8 | 7 | 10 = 0° T | ||
4 | 12 | 12 | 8 ¾ | |||
5 | 12 ½ | 16 | 11 ½ | 13 = 14° T | ||
6 | 12 ¾ | 18 | 12 ¾ | |||
7 | 13 | 20 ½ | 13 ½ | 14 = 22° T | ||
8 | 13 ½ | 23 | 15 | |||
9 | 14 | 25 ½ | 17 | |||
10 | 14 ½ | 28 | 18 ¾ | |||
11 | 15 | 30 ½ | 20 ½ | 15 = 30° T | ||
12 | 15 ½ | 33 | 22 | |||
13 | 16 | 35 ½ | 24 | 16 = 35° T | ||
14 | 16 ½ | 38 | 26 ½ | 5 próba= 25° R = 37° T | 1 stopień = 25° R = 37° T | |
15 | 17 | 40 ½ | 28 ½ | 17 = 40° T | 5 ½ próba= Ros. Poługar = 40 ½° T | |
16 | 17 ¾ | 43 ¼ | 31 ¼ | |||
17 | 18 ½ | 45 ¾ | 33 | 18 = 45° T | 6 próba = 46° T | |
18 | 19 ¼ | 49 | 36 | 6 ½ próby = 50° T | ||
19 | 20 | 51 | 37 ½ | 19 = 50° T | ||
20= 20 miar wyskokui 20 miar wody | 21 | 53 ½ | 39 ½ | 20 = 53° T | ||
21 | 21 ¾ | 56 | 42 ¼ | 21 | ||
22 | 22 ½ | 57 ¾ | 44 | |||
23 | 23 | 60 ¼ | 46 ¼ | 22 = 60° T | ||
24 | 24 | 62 ¾ | 48 ¾ | 23 = 62° T | ||
25 | 25 | 65 ¼ | 52 | 24 = 65° T | ||
26 | 25 ¾ | 67 ½ | 54 ¼ | 25 = 68° T | ||
27 | 26 ¾ | 69 ¾ | 56 ¾ | 26 = 71° T | 9 próba = 70° T | |
28 | 27 ¾ | 72 | 59 ½ | 27 = 74° T | ||
29 | 29 | 75 | 62 ½ | 28 = 76° T | ||
30= 30 miar wyskoku i 10 wody | 30 | 78 | 66 ¼ (67) | 29 | 10 próba Magiera – po spaleniu zostaje dziesiąta część wody = 78° T | 4 stopień |
31 | 31 ¼ | 79 | 67 ¾ | |||
32 | 32 ½ | 81 ½ | 71 | 30 = 81° T | ||
33 | 33 ¾ | 84 ¼ | 74 ½ | 31 = 83° T | ||
34 | 35 ¼ | 87 ½ | 78 | 32 = 85° T | 12 próba = 88 ½° T | |
35 ½ | 37 ½ | 90 | 82 ½ | 33 = 87° T | ||
36 ½ | 39 | 92 | 84 ½ | 34 = 89° T |
Poniżej jeszcze artykuł z 1851 r. opisujący różne alkoholometry.
WYSKOKOMIERZE – 1851 r.
Wódką nazywa się mieszaninę wyskoku z wodą, w równych prawie stosunkach. Moc wódki zależy od ilości wyskoku, a niekiedy od jej starości.
Mocy zaś okowity dochodzono przez wlewanie jej na proch, i zapalenie – jeżeli proch spłonął, okowita była tęgą; ale to nie jest ścisłe. Inny sposób nazywa się holenderskim, a polega na wlaniu wyskoku w flaszkę i mocnym zmąceniu – jeżeli wydaje perełki, trzyma wtedy 19° na areometrze (wyskokomierzu) Cartier’a.
Dla oznaczenia mocy wyskoku, różne powynajdywano narzędzia, zwane wyskokomierzami (areometrami do wódki). We Francji wyskokomierz prawny jest P. Gay-Lussac. Za pomocą tego narzędzia, okazać można natychmiast ilość wyskoku zawartego w cieczy; doświadczenie zaś robić należy w +15° C. Gdyby ciecz niebyła na powyższy stopień ocieploną, należy ją ogrzać w rękach. Wreszcie Gay-Lussac podał tablice zawierające poprawki, za pomocą których, można wyskokomierzem oznaczyć moc wódki w różnych stopniach ciepła.
Podziałkę w powyższym narzędziu, robi się bardzo prostym sposobem. Wyskokomierz wpuszczony w wyskok bezwodny, zanurza się do pewnego miejsca, i to oznacza się liczbą 100. Następnie wkłada się narzędzie w wodę przepędzoną, miejsce zaś zanurzenia oznacza się zerem. Przestrzeń pomiędzy dwoma tymi miejscami, dzieli się na 100 części, za pośrednictwem mieszaniny wody z wyskokiem w danym stosunku. Należy pamiętać, że narzędzie to, oznacza stosunek co do objętości, a nie pod względem wagi. W wódkomierzu Cartiera, woda przepędzona oznacza się 10°, a wyskok bezwodny 44°.
Wódkomierz Trallesa, za pomocą tego narzędzia, od razu poznać można jak wiele w danej ilości mieszaniny wody z wyskokiem, znajduje się czystego wyskoku. Podziałkę jego tak się urządza: bierze się czystą wodę, potem 98 mieszanin wody z wyskokiem, w których znajduje się 0,01; 0,02; 0,03;…. 0,98; 0,99; objętości wyskoku czystego; na koniec bierze się wyskok bezwodny. Tym sposobem będzie 100 cieczy, z których na każdą po kolei puszcza się areornetr i punkty podziału tych cieczy oznaczają się na rurce; punkt wody czystej będzie najniżej, i przy nim zero; przy stopniach następujących wypadną liczby: 1; 2; 3; 4… 97; 98; 99 – wyskokowi zaś czystemu odpowiadać będzie liczba 100, która najwyżej przypada. Tym sposobem, gdy puszczę areometr na mieszaninę wody z wyskokiem, a zatrzyma się na 50°, mogę być pewnym, że w mieszaninie tej jest połowa wyskoku; jeżeli więc mieszanina wynosi garncy 500, w niej znajduje się 250 wyskoku bezwodnego. W areometrze tym, stopnie co do wielkości są rozmaite: co dowodzi, że gęstość pomienionych mieszanin, nie wzrasta stosunkowo z ilością przybywającego wyskoku.
Areometr Richtera jest także wódkomierzem, który od Trallesowego tym się tylko różni, że podziałka jego nie z objętości, lecz z wagi wyskoku i wody jest wyznaczona: to jest brano wodę, wyskok czysty i 98 mieszanin – z tych cieczy, w których było 0,01; 0,02; 0,03;… na wagę wyskoku. Areometr ten tylko we względzie naukowym używany, bo wódkę na objętość nie na wagę się sprzedaje.
Areometr Magiera, pospolicie próbką do wódek zwany, jest także wódkomierzem, i był zastosowany u nas do sprzedaży wódek; wszystkich stopni miał 12; zero oznaczało wodę studzienną, a stopień 12 odpowiadał 88 ½° Trallesa. Stopień 11 i 12 oznaczały już wyskok, a stopień 10, który odpowiadał 78° Trallesa, okowitę. Reszta stopni od 9° do 1° włącznie, są mieszaninami okowity 10 próby (nie wyskoku), z wodą studzienną, tak, że stopnie 9; 8; 7… oznaczają 0,9; 0,8; 0,7… objętości okowity w całej mieszaninie. Między 7 a 6 stopniem znajdują się różnej mocy wódki do picia. Stopień 5=37° Trallesa.
W używaniu areometrów pewne ostrożności zachować należy, i niektóre poprawki zrobić dla otrzymania ścisłych wypadków. Z tych najważniejszym jest wpływ na ciepło, bo gęstość cieczy zmienia się ze stopniami ciepła. Dlatego wódkomierze miewają przy sobie ciepłomierze, i bywa oprócz tego do nich dołączona tablica, okazująca, o ile, liczbę stopni na areometrze uważaną, powiększyć lub zmniejszyć z tego powodu wypada. Lecz najpewniejszy sposób osiągnięcia należytej ścisłości, jest wziąć stosowną ilość okowity itd., ogrzać ją lub oziębić do tego stopnia ciepła, w którym podziałka areometru jest robiona, i dopiero mocy jej doświadczać. Podziałka areometryczna pospolicie robi się w cieple 15° Celsjusza, czyli. 12° Reaumura, to jest w średnim cieple powietrza. Wyskok ma skład następujący: Węgla 52,67, Wodorodu 12,90, Kwasorodu 34,43 = 100
(1579)
Leave a Reply